Ter gelegenheid van de viering van Dodenherdenking op Texel schreef ik het volgende gedicht, het werd voorgedragen aan het slot van de viering in de Hervormde Kerk van Den Burg. Ik heb Dodenherdenking nooit op deze manier beleefd, maar ik ben er trots op dat ik aan deze waardige ceremonie mocht deelnemen.
van duif tot havik
als je zonder angst alles kunt zeggen
mag schrijven wat je wilt en niemand
je voorschrijft wat je moet denken
als je niet wordt opgesloten
voor je mening of vernietigd
omdat je kleur of geloof niet past
als je oeverloos mag zeuren
over hoe slecht het is en hoe
vroeger alles beter was
als je om het hardst mag schreeuwen
dat je maar op moet rotten
als het je niet bevalt
als je voor de doodstraf bent
en feminist bent geworden
omdat je moslims haat
als je snakt naar meer verboden
verzot op klikken bent en heil ziet
in preventief fouilleren
als je weet dat alles beter wordt
van sterke leiders en schuld iets is
dat je altijd bij anderen zoekt
weet dan dat jij dat alles mag
jij het grootste chagrijn mag zijn
omdat in die goede oude tijd
iemand daarvoor is gestorven
helena
Dit gedicht, Roop, is voor mij een DDD, een Diep-Door-Denker, en bij de laatste versregel sla ik mijn ogen neer en buig het hoofd, daadwerkelijk, en ik weet niet waarom, of misschien toch: mensen vechten zich dood met het oog op ‘de bevrijding’, en dan is de oorlog gedaan, of misschien toch niet…
Ik was net geen 5 toen hij begon, de oorlog, en net geen 10 toen hij gedaan was. Als kind ervaarde ik vooral een diepe vervreemding van al wat ‘grote mens’ was. Ik snapte niets van wat er gaande was, meer nog: er hing iets beangstigends in de lucht waardoor ik zelfs geen vragen durfde stellen. Later werden we gesust met het vooruitzicht: al wat we niet hadden of niet konden doen zou goed komen ‘als de oorlog gedaan is’. Nog later, toen ik groter was geworden, veel leefde en gedichten las, kwam ik een gedicht tegen van Bertus Aafjes: “De laatste brief”. Mijn denken en vooral mijn voelen gingen dan overhellen naar de laatste versregel van dit gedicht, een regel die mij toen zeer pakte, en die ik nog onthoud: “liefste, de oorlog is nog niet begonnen”.
Het zou geen “roop” zijn, je gedicht, als mijn mondhoeken niet zo nu en dan fijntjes zouden beginnen te krullen, zoals bij
“en feminist bent geworden
omdat je moslims haat”
Zo had ik het feminist-zijn nog niet bekeken 🙂
Hoe dan ook, je hebt de doden waardig en met veel liefde herdacht, en de levenden tot her-denken aangezet.
Groet je Karin van mij?
roop
ha helena, mijn moeder is drie jaar ouder dan jij, ze heeft een groot gedeelte van de oorlog ondergedoken gezeten. ze praat er niet graag over, ze heeft een hekel aan oorlogsfilms en gruwelt van de militaristische documentaires op zenders als National Geographic en History Channel. Ik was voor het eerst sinds ik een brave padvinder was en verantwoordelijk was voor het stemmig hijsen van de vlag bij een 4-mei viering. Ik was best onder de indruk, deels van mijn eigen actieve rol in het geheel, dat voelde namelijk voor het eerst alsof ik bij een gedicht moest nadenken over hoe passend het is, daar besteed ik anders niet veel aandacht aan :), maar deels was het ook omdat het een waardige, ingetogen viering was met een indrukwekkend, door honderden mensen gedeeld zwijgen. ik ben niet vaak onder de indruk, maar hiervan toch wel, mede ook omdat bleek dat de oorlog eigenlijk nooit gedaan is. het leeft, hoewel dat bij oorlog misschien niet het juiste woord is, óók onder jongeren en het kan geen kwaad om eraan herinnerd te worden dat onze vrijheid werd bevochten en dat de mensen die dat deden of daaronder leden, tot vandaag aan toe last kunnen hebben. het duurt niet zo lang meer voor ook de laatste overlevenden er niet meer zijn, maar de dodenherdenking is universeel. ik moest wel grinniken over mijn plaats in de kerk, in de eerste rij tussen veteranen en lintjesdragers, ik voelde me net een notabele uit de 18e eeuw.
je zou de mensen, die opeens errug tegen vrouwenonderdrukking zijn, omdat het ze een mooie ingang lijkt om hoofddoekjes te verbieden, moeten opvreten, daar valt niet tegenop te wecken.
én
ik groet karin altijd, ze leest sowieso alles mee wat je schrijft.